1.2δ
Ο μυκηναϊκός πολιτισμός
Ο μυκηναϊκός κόσμος, αν και ήταν διασπασμένος, παρουσιάζει ωστόσο ενοποιητικά χαρακτηριστικά
που επιβεβαιώνουν την πολιτιστική του συνοχή.
Μυκηναία με χαρακτηριστική για την εποχή ενδυμασία. Τοιχογραφία από στην «οικία του αρχιερέα» της ακρόπολης των Μυκηνών.
1330-1250
Τα ενοποιητικά στοιχεία του μυκηναϊκού πολιτισμού ήταν:
Κοινή Γλώσσα
Κοινές Θρησκευτικές Δοξασίες
Πολιτιστική Ομοιομορφία
Μυκηναϊκή Διάλεκτος
Η μυκηναϊκή διάλεκτος είναι η αρχαιότερη καταγεγραμμένη μορφή της Ελληνικής Γλώσσας, που μιλιόταν στην ηπειρωτική Ελλάδα, στην Κρήτη και στην Κύπρο τον 16ο με 13ο αιώνα π.χ., πριν από την εικαζομένη Δωρική εισβολή (βλ. Δωρική διάλεκτος), και αποτελεί την πρώτη ιστορική περίοδο της ελληνικής γλώσσας. Η διάλεκτος ονομάστηκε Μυκηναϊκή, επειδή δείγματά της ανακαλύφθηκαν πρώτα στα ανάκτορα των Μυκηνών και της μυκηναϊκής Κνωσού.
Τα κείμενα των πινακίδων είναι ως επί το πλείστον κατάλογοι και αρχεία απογραφής. Δεν έχουν διατηρηθεί αφηγηματικά κείμενα ούτε ποιητικά ή μυθικά κείμενα. Εντούτοις, είναι δυνατόν να αποκτήσουμε κάποια γνώση για τον λαό που παρήγαγε αυτά τα κείμενα, καθώς και για τη Μυκηναϊκή περίοδο, λίγο πριν από την έναρξη των αποκαλούμενων Σκοτεινών Αιώνων της ελληνικής ιστορίας.
Οι περισσότερες πινακίδες που έχουν βρεθεί έως σήμερα προέρχοναι από την Κνωσό, την Πύλο, τις Μυκήνες και τη Θήβα. Οι πινακίδες ήταν πήλινες, αποξηραμένες στον ήλιο, πάνω τους χάρασσαν τα γράμματα με αιχμηρά όργανα. Διεσώθησαν λόγω τής πυρκαγιάς που έκαψε τα ανάκτορα και μαζί τις πινακίδες, οι οποίες με αυτόν τον τρόπο στερεοποιήθηκαν και διετηρήθησαν.
Ιδεογράμματα της Γραμμικής Β.
Μυκηναϊκή Θρησκεία
Παρουσιάζονται οι πρώτες λατρείες και τα ονόματα θεοτήτων, που αργότερα συνέθεσαν το ελληνικό ολυμπιακό πάνθεο. Με εξαίρεση τον Απόλλωνα, εμφανίζονται οι θεοί: ο Ζευς, η Ήρα, ο Ποσειδών, η Άρτεμις, ο Ερμής, ο Άρης (με το διακριτικό επίθετος Ενυάλιος) και ο Διόνυσος.
Μαζί με αυτούς εμφανίζεται και μια σειρά θεών διαφόρων προελεύσεων, των οποίων τα ονόματα δεν θα επιζήσουν μετά το τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού.
Μεταξύ όλων των θεοτήτων αυτή που έχει ίσως τη μεγαλύτερη σπουδαιότητα είναι μια θεά που προσφωνείται ως Πότνια = Κυρία ή Δέσποινα, η οποία στα μεταγενέστερα ελληνικά συνοδεύει ορισμένες θεές – κάτι παρόμοιο με την Παρθένο στη χριστιανική θρησκεία, η οποία χαρακτηρίζεται με πλήθος επιθέτων: Παναγία η Σπηλιώτισσα, η Βαρκού, η Χρυσοβουνιώτισσα κλπ. Η θεά αυτή δέχεται (όπως αναφέρεται στις πινακίδες) προσφορές διαφόρων αγαθών, όπως υφάσματος, μελιού κλπ.
Η Κυρία ή Δέσποινα αναμφίβολα η κυρίαρχη θηλυκή θεότητα της μυκηναϊκής θρησκείας.
Υπάρχουν όμως κι άλλες θηλυκές θεότητες, όπως η Δία (θηλυκό του ονόματος Δία), η Ήρα, η Ποσίδεια (επίσης θηλυκό παράγωγο του Ποσειδώνα), η Βόειος, η Μακρύκομος, η Σεβάσμεια (ίσως το μυκηναϊκό όνομα της Περσεφόνης), η Ιφειμέδεια, η Άρτεμις, η Θεά Μητέρα, η Ελευθία (το μυκηναϊκό όνομα της ομηρικής θεάς Ειλειθυίας).
Ο Ζεύς είναι μαζί με τον Ποσειδώνα οι δύο πιο σημαντικοί άρρενες θεοί των Μυκηναίων Ελλήνων που εμφανίζονται στις πινακίδες.
Ζευς, Ποσειδών, Άρης, Διόνυσιος…
Πότνια, Ήρα, Θεά Μητέρα, Άρτεμις…
Πολιτιστική Ομοιομορφία
Πομπή γυναικών από το ανάκτορ των Θηβών.
Σε οποιοδήποτε σημείο εξάπλωσης των Μυκηναίων, από την Πελοπόννησο μέχρι την Κύπρο και τις ακτές της Ανατολικής Μεσογείου, τα έργα της τέχνης τους, ο πολεμικός τους εξοπλισμός, η ενδυμασία, ακόμα και ο καλλωπισμός τους παρουσιάζουν ομοιομορφία.
Μυκηναϊκή Τέχνη
Η μυκηναϊκή τέχνη, σε αντίθεση με τη μινωική, έχει χαρακτηριστικά αυστηρής συγκρότησης. Οι τεχνίτες και οι καλλιτέχνες
εξαρτιόνταν στην πλειονότητά τους από τα ανάκτορα και εξυπηρετούσαν τις ανακτορικές ανάγκες, ιδεολογικά και αισθητικά.
Αρχιτεκτονική
Μέγαρο
Ισαάκ Νεύτων
1643–1727
Ο Ισαάκ Νεύτων (Isaac Newton, ορθή προφορά: Άιζακ Νιούτον) ήταν Άγγλος φυσικός, μαθηματικός, αστρονόμος, φιλόσοφος, αλχημιστής και θεολόγος. Θεωρείται πατέρας της Κλασικής Φυσικής, καθώς ξεκινώντας από τις παρατηρήσεις του Γαλιλαίου αλλά και τους νόμους του Κέπλερ για την κίνηση των πλανητών διατύπωσε τους τρεις νόμους της κίνησης και τον περισπούδαστο «νόμο της βαρύτητας» (που ο θρύλος αναφέρει πως αναζήτησε μετά από πτώση μήλου από μια μηλιά). Μεγάλης ιστορικής σημασίας υπήρξαν ακόμη οι μελέτες του σχετικά με τη φύση του φωτός καθώς επίσης και η καθοριστική συμβολή του στη θεμελίωση των σύγχρονων μαθηματικών.
Βενιαμίν Φραγκλίνος
1706–1790
Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος και το διάσημο πείραμα με τον χαρταετό. Ο αετός είχε στο πλαίσιό του στερεωμένο ένα σύρμα που συνδεόταν μέσω βρεγμένου σπάγγου με ένα κλειδί, το οποίο κρατούσε ο Φραγκλίνος με μια μεταξωτή κορδέλα. Το αιχμηρο μεταλλικό έλασμα πρόσφερε ένα αρκετά ισχυρό ηλεκτρικό πεδίο, ικανό να έλξει το ρεύμα. Η μεταξωτή κορδέλα μόνωνε το έλασμα από τον υγρό αγώγιμο σπάγγο. Το κλειδί προσέφερε μερικές αιχμές για ορατές εκφορτίσεις του ρεύματος ηλεκτρονίων που κατέβαιναν από τον σπάγγο. Έτσι, με το εξαιρετικά επικίνδυνο αυτό πείραμα, κατάφερε να αφαιρέσει το “ηλεκτρικό πυρ” από τα σύννεφα και να το κατευθύνει στο έδαφος και να θεμελιώσει την ιδέα για το αλεξικέραυνο.
Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος (Benjamin Franklin, Μπέντζαμιν Φράνκλιν) ήταν ένας από τους ιδρυτές των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Αξιόλογα πολυμαθής, ο Φραγκλίνος ήταν διακεκριμένος συγγραφέας και τυπογράφος, θεωρητικός της πολιτικής, πολιτικός, επιστήμων, εφευρέτης, κοινωνικός ακτιβιστής, στρατιωτικός και διπλωμάτης. Με την ιδιότητα του επιστήμονα, αποτέλεσε σημαντική μορφή του Διαφωτισμού και της ιστορίας της φυσικής για τις ανακαλύψεις και τις θεωρίες του αναφορικά με τον ηλεκτρισμό – εφηύρε το αλεξικέραυνο, αφού διαπίστωσε την ηλεκτρική φύση του κεραυνού.
Λογοτεχνία - Μουσική
Ροβινσώνας Κρούσος
του Ντανιέλ Ντεφόε
1719
Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ
του Τζόναθαν Σουΐφτ
1726 / 1735
Μότσαρτ
1756-1791
Μπαχ
1685-1750
© Δημήτρης Γαρουφαλής, 2023
Το παρόν χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .