1.2 Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός
Μέρος Τρίτο
Η εξάπλωση – Η παρακμή
Μέχρι τα μέσα του 15ου αι. π.Χ. ηγετικό ρόλο στο Αιγαίο διαδραμάτιζαν οι Κρήτες. Ωστόσο, στα τέλη του ίδιου αιώνα οι Μυκηναίοι Έλληνες κυριάρχησαν στην Κρήτη και κατέλαβαν την Κνωσό. Εκτόπισαν από το Αιγαίο τους Κρήτες και επέβαλαν τη δική τους θαλασσοκρατία.
Χρυσά ξίφη από τις Μυκήνες
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
Δομή μαθήματος
- Η εξάπλωση
- Η παρακμή
Η εξάπλωση
Δίκτυο θαλάσσιου εμπορίου την Ύστερη Εποχή του Χαλκού
Μυκηναϊκή Επέκταση
“Μυκηναϊκή Κοινή”
Κατά τον 14o αιώνα π.Χ., στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην Αργολίδα, και στην Κύπρο, κατασκευάστηκαν κρατήρες με φαρδύ και βαθύ σώμα, συχνά διακοσμημένοι με περίπλοκες εικονογραφικές σκηνές. Ένας μεγάλος αριθμός από αυτά τα έργα ήρθαν στο φως στην Κύπρο και συχνά αποδίδονταν σε καλλιτέχνες που εργάζονταν σε μια κυπρο-μυκηναϊκή τεχνοτροπία. Τα στοιχεία έδειχναν όλο και περισσότερο ότι το εμπόριο μεταξύ της Αργολίδας και της Κύπρου ήταν ενεργός και ότι τα εικονιστικά αγγεία ήταν ένα σημαντικό προϊόν που κατασκευαζόταν στην ηπειρωτική χώρα και διακινούνταν προς τα ανατολικά, πιθανώς για το περιεχόμενό τους καθώς και για την ίδια την αγγεία. Πρόσφατες αναλύσεις έδειξαν ότι αυτός ο αυτός ο μυκηναϊκός κρατήρας με παράσταση άρματος προήλθε από ένα καλά πιστοποιημένο εργαστήριο στην περιοχή των Μυκηνών.
Τα ανασκαφικά δεδομένα αποδεικνύουν την ύπαρξη μυκηναϊκών εγκαταστάσεων ή εμπορικών σταθμών σ’ όλο το Αιγαίο.
Το 13ο αι. π.Χ. αποίκισαν συστηματικά την Κύπρο, η οποία ανήκε στη σφαίρα επιρροής των Φοινίκων και των Αιγυπτίων, συμβάλλοντας στον εξελληνισμό της. Είναι η εποχή της “Μυκηναϊκής Κοινής“.
Χάρτης με εγκαταστάσεις Μυκηναίων
κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (1400-1200 π.Χ.)
Αναπαράσταση του κυπρο-μυκηναϊκού πλοίου που ναυάγησε στο ακρωτήριο των Ιρίων στην Αργολίδα περί το 1200 π.Χ. Το ναυάγιο αυτό φωτίζει μια σημαντική περίοδο της Κυπριακής και Αιγαιακής Προϊστορίας. Είναι η περίοδος κατά την οποία έχουμε την επικράτηση της λεγόμενης “Μυκηναϊκής Κοινής”, δηλαδή ενός κοινού ελληνικού πολιτισμού σε Αιγαίο και Κύπρο. Το ναυάγιο είχε αγγεία από την Κρήτη, την Κύπρο και την Αργολίδα και επιβεβαιώνει αφενός τη σημαντική θέση της Κρήτης στο θαλάσσιο εμπόριο της εποχής, αφετέρου τις στενές σχέσεις της Αργολίδας με την Κύπρο. Το σκάφος ήταν ένα μικρό εμπορικό πλοίο, περίπου 15 μ. μήκος, κατασκευασμένο με την αρχαία τεχνική “πρώτα το πέτσωμα”, δηλαδή πρώτα κατασκευαζόταν το περίβλημα και μετά τοποθετείτο ο εσωτερικός σκελετός με τα μαδέρια. Σαν μέσο πρόωσης θα είχε ένα τετράγωνο πανί.
Από τις Μυκήνες στην Κύπρο κι από εκεί στην Ουγκαρίτ…
Μυκηναϊκό αγγείο (χλαρεύς), του 14ου-13ου αιώνα π.Χ.,
που βρέθηκε στην Ουγκαρίτ της Συρίας.
Οι Μυκηναίοι ίδρυσαν μυκηναϊκή παροικία στη φοινικική πόλη Ουγκαρίτ της Συρίας και επέκτειναν τις εμπορικές δραστηριότητές τους νοτιότερα, στην Παλαιστίνη και την Αίγυπτο.
Στην εικόνα αναπαράσταση της Ουγκαρίτ.
Μυκηναίοι και Χετταίοι
Οι «Αχιγιάβα» των χιττιτικών αρχείων
Για την εξάπλωση και τη δύναμη των Μυκηναίων μάς πληροφορούν και οι χεττιτικές πηγές.
Η ανατολική Μεσόγειος κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού.
Η Πύλη των Λεόντων στη Χατούσα, πρωτεύουσας των Χετταίων.
Πινακίδες που βρέθηκαν στο αρχείο της Χαττούσα, πρωτεύουσας των Χετταίων (στη σημερινή Τουρκία), αναφέρονται με τιμητικό τρόπο στο βασιλιά των «Αχιγιάβα», τον οποίο ο βασιλιάς των Χετταίων αποκαλεί αδελφό. Είναι πιθανό πίσω από τους Αχιγιάβα των πινακίδων να βρίσκονται οι Αχαιοί. Εάν αυτό είναι αληθές, τότε πρέπει να δεχτούμε, όπως μας πληροφορούν οι πινακίδες, ότι οι σχέσεις μεταξύ Αχαιών και Χετταίων ήταν φιλικές. Ωστόσο, υπήρχαν και περίοδοι κατά τις οποίες ο Χετταίος βασιλιάς κάνει παράπονα στον αδελφό του για τις επιδρομές των Αχιγιάβα στη χώρα του.
Τρωικός Πόλεμος
Οι επαφές με τον Εύξεινο Πόντο, απ’ όπου προμηθεύονταν οι Μυκηναίοι πρώτες ύλες και κυρίως μέταλλα, τους συνδέουν με την περίφημη τρωική εκστρατεία.
Η αρχαία ελληνική παράδοση χρονολογούσε την εκστρατεία στα 1184 π.Χ., την εποχή δηλαδή που αρχίζει η κρίση του μυκηναϊκού κόσμου.
Τον πανελλήνιο χαρακτήρα της τρωικής εκστρατείας οι Έλληνες είχαν ήδη συνειδητοποιήσει από την αρχαιότητα.
Χάρτης στον οποίον φαίνεται η σταδιακή επέκταση των Μυκηναίων στην Κρήτη (Κνωσός), στα Δωδεκάνησα (Τριάντα)και στη Μικρά Ασία (Τροία).
Το περίφημο «Αγγείο των πολεμιστών» – ένα σημαντικό αρχαιολογικό εύρημα που δείχνει Έλληνες στρατιώτες της Ύστερης Εποχής του Χαλκού:
παρατηρούμε τα γένια χωρίς μουστάκια, τα καρφιά με κέρατα κράνη
και τις ασπίδες με το κόψιμο στο κάτω μέρος.
Υποθετική ανακατασκευή της Νότιας Πύλης της Τροίας VI.
Αναπαράσταση μυκηναϊκού πλοίου του τέλους του 13ου αι. π.Χ.
Πρόκειται για τις “μελανές νήες”, που αναφέρει ο Όμηρος,
με τα οποία εκστράτευσαν οι Αχαιοί στην Τροία.
Η παρακμή
Οι λαοί της θάλασσας…
Από τις αρχές όμως του 12ου αι. π.Χ., το εμπόριο στην ανατολική Μεσόγειο διεξαγόταν με δυσκολία. Το χεττιτικό κράτος καταλύθηκε, ενώ οι συνεχείς επιθέσεις που δέχονταν η Κύπρος, οι ανατολικές ακτές της Μεσογείου και η Αίγυπτος είχαν ως αποτέλεσμα την οικονομική τους αποδυνάμωση.
Οι καταστροφές αυτές, σύμφωνα με τις αιγυπτιακές μαρτυρίες, αποδίδονται στους “Λαούς της Θάλασσας”, ανάμεσα στους οποίους γίνεται αναφορά ότι περιλαμβάνονταν και Αχαϊβάσα (Αχαιοί;).
Αναπαράσταση της μάχης στο Δέλτα του Νείλου
ανάμεσα στους Αιγύπτιους και στους Λαούς της Θάλασσας.
Η γενικότερη αναστάτωση φαίνεται ότι είχε καταλυτική επίδραση στην αποδυνάμωση του μυκηναϊκού κόσμου. Από τις αρχές όμως του 12ου αι. π.Χ., η οικονομική ανάπτυξη των Μυκηναίων, η οποία στηριζόταν στο εξωτερικό εμπόριο, άρχισε να μειώνεται και οι εμπορικές επαφές με τις χώρες της Ανατολής γίνονταν με δυσκολία.
Ανεξάρτητα από την υπόθεση ότι μπορεί ανάμεσα σ’ αυτούς τους λαούς να ήταν και κάποιοι Αχαιοί, το αποτέλεσμα των επιδρομών μάλλον ήταν μοιραίο και για τους Μυκηναίους.
Αυτή η σκηνή από το βόρειο τείχος του Medinet Habu στην Αίγυπτο εικονίζει
τη μάχη στο Δέλτα του Νείλου, ανάμεσα στα στρατεύματα του φαραώ Ραμσή Γ’
και των λαών της θάλασσας (περίπου 1175 π.Χ.).
Αναπαράσταση της μάχης στο Δέλτα του Νείλου
ανάμεσα στους Αιγύπτιους και στους Λαούς της Θάλασσας.
Περισσότερο διάβασμα
Ντόρα Βασιλικού, Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός, εκδόσεις Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήνα 1995.
N. K. Sandars, Οι Λαοί της Θάλασσας, εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 2001.
© Μαθαίνοντας Ιστορία | learninghistory.gr | 2024
Το παρόν χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .
Αναρτήσεις για τον Μυκηναϊκό πολιτισμό
Μυκήνες Ιστορία και Μύθοι
Μυκήνες Ιστορία και Μύθοι ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΜΙΛΟΥΝΓεώργιος ΜυλωνάςΟ Γεώργιος Μυλωνάς (1898-1988) ήταν αρχαιολόγος με διεθνή αναγνώριση, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Washington του St. Louis στις ΗΠΑ, επίτιμος τακτικός καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και...
Η εποχή των Λακκοειδών Τάφων – Ταφικός Κύκλος Α Μυκηνών
Η εποχήτων Λακκοειδών Τάφων ΤΑΦΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Α ΜΥΚΗΝΩΝ Η εποχή των Λακκοειδών Τάφων υπήρξε μια περίοδος της πρώιμης Ιστορίας των Μυκηναίων Ελλήνων κατά την οποία ευκίνητοι, εξαιρετικά εκπαιδευμένοι στρατιώτες αναζητούσαν παντού νέες ισχυρές θέσεις. Πρόκειται για...
1.2δ Μυκηναίοι Έλληνες – Ο πολιτισμός
1.2 Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός Μέρος Τέταρτο Ο πολιτισμός Ο μυκηναϊκός κόσμος, αν και ήταν διασπασμένος, παρουσιάζει ωστόσο ενοποιητικά χαρακτηριστικά τα οποία επιβεβαιώνουν την πολιτιστική του συνοχή. Από το 1400 π.Χ. είναι τέτοια η πολιτιστική ομοιογένεια του...
1.2β Ο μυκηναϊκός πολιτισμός – Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση
1.2 Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός Μέρος Δεύτερο Οικονομική, κοινωνικήκαι πολιτική οργάνωση Την κλειστή αγροτική οικονομία των οικισμών της μέσης εποχής του χαλκού (Μεσοελλαδικής εποχής, 2000 - 1680 π.Χ.) ακολούθησε, όπως φαίνεται, μια μορφή οικονομικών σχέσεων βασισμένη στο...
1.2α Ο μυκηναϊκός πολιτισμός: Η χώρα – Οι πηγές
1.2 Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός Μέρος Πρώτο Η χώρα - Οι πηγές Στην ηπειρωτική Ελλάδα κατά την ύστερη Εποχή του Χαλκού (1600-1100 π.Χ.) διαμορφώθηκε ο μυκηναϊκός πολιτισμός, όπως ονομάστηκε από τους ερευνητές, γιατί το σπουδαιότερο κέντρο του ήταν οι Μυκήνες (η «πολύχρυσος...