Απολυταρχία

και Διαφωτισμός

Η εποχή αυτή χαρακτηρίζεται ως η περίοδος του Απολυταρχισμού στην Ευρώπη, την οποία συντάραξαν συχνές και σκληρές πολεμικές αναμετρήσεις. Παρόλα αυτά προωθήθηκαν αλλαγές με σκοπό το σεβασμό στους νόμους και τον περιορισμό της βασιλικής εξουσία, αλλαγές οι οποίες εκφράστηκαν κυρίως με το κίνημα του Διαφωτισμού.

 

 

 

 

 

Η σημαντικότερη πολεμική αναμέτρηση
της περιόδου του Απολυταρχισμού ήταν
ο Τριακονταετής πόλεμος, κατά τον οποίο έχασε το ζωή του το 1/3 των κατοίκων
της Γερμανίας

1618-1648

Την ίδια εποχή στο εσωτερικό της Ευρώπης η ραγδαία ανάπτυξη του εμπορίου οδήγησε στη γέννηση του Καπιταλισμού. Ιδρύθηκαν νέες τράπεζες καθώς και βιοτεχνικές επιχειρήσεις που ανταγωνίζονταν μεταξύ τους. Στη γεωργία χρησιμοποιήθηκαν νέες τεχνικές, όπως το άνοιγμα αυλακιών για τη σπορά και το λίπασμα. Εισήχθη επίσης από το Νέο Κόσμο η καλλιέργεια του καλαμποκιού και της πατάτας. Οι Ευρωπαίοι αποκτούν νέες συνήθειες, όπως η χρήση του καπνού και του καφέ.

Η Ευρώπη την εποχή της Απολυταρχίας: 1700

Παρόλο αυτά την περίοδο του Απολυταρχισμού, προωθήθηκαν αλλαγές σε διάφορες χώρες (όπως στη Γαλλία και την Ρωσία)
με τα εξής αιτήματα:

Σεβασμός
στους Νόμους

 

 

Περιορισμός
της Βασιλικής Εξουσίας

 

 

Αγγλία 1689
«Χάρτης των Δικαιωμάτων» και η πρώτη Συνταγματική Μοναρχία

Στην Αγγλία, με το «Χάρτη των Δικαιωμάτων» του 1689 ενισχύθηκε η εξουσία του Κοινοβουλίου σε βάρος της απόλυτης μοναρχίας. Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του 1689 , γνωστή και ως Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του 1688, είναι ένας νόμος ορόσημο στο συνταγματικό δίκαιο της Αγγλίας που ορίζει ορισμένα βασικά πολιτικά δικαιώματα και διευκρινίζει ποιος θα ήταν επόμενος να κληρονομήσει το Στέμμα . Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων θέτει όρια στις εξουσίες του μονάρχη και ορίζει τα δικαιώματα του Κοινοβουλίου, συμπεριλαμβανομένης της απαίτησης για τακτικά κοινοβούλια, ελεύθερες εκλογές και ελευθερία του λόγου στο Κοινοβούλιο. Καθορίζει ορισμένα δικαιώματα των ατόμων, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης της σκληρής και ασυνήθιστης τιμωρίας. Δεν περιλαμβάνει επίσης κανένα δικαίωμα φορολόγησης χωρίς τη συμφωνία του Κοινοβουλίου.

Το νομοθέτημα του 1689 δημιούργησε την πρώτη Συνταγματική Μοναρχία.

Διαφωτισμός

Οι αλλαγές που συνετελέστηκαν στην Ευρώπη,
εκφράστηκαν κατά τον 18ο αιώνα με το πνευματικό κίνημα του Διαφωτισμού.

 

 

Ιδέες του Διαφωτισμού

Αξία της ανθρώπινης ευτυχίας

Επιδίωξη της γνώσης
που αποκτάται
με τον ορθό λόγο και
τα στοιχεία των αισθήσεων

Ιδανικά του Διαφωτισμού

Φυσικό Δίκαιο

Ελευθερία

Πρόοδος

Ανεκτικότητα

Αδελφότητα

Συνταγματική Διακυβέρνηση

Χωρισμός Εκκλησίας και Κράτους

Οι εκφραστές του Διαφωτισμού, αμφισβητώντας τις προλήψεις και
τις δεισιδαιμονίες, έδωσαν έμφαση
στον φωτισμό του ανθρώπου μέσω
της παιδείας, προκειμένου
να κατανοήσει τα δικαιώματά του.

Οι Διαφωτιστές εναντιώθηκαν:
στη θανατική ποινή και τα βασανιστήρια,
στη δουλεία και τον πόλεμο.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Διανοούμενοι συγκεντρωμένοι γύρω από την προτομή του Βολταίρου στο σαλόνι της κυρίας Ζοφρέν στα 1755
(
Ανισέ Σαρλ Γκαμπριέλ Λεμονιέ1812κάστρο του ΜαλμαιζόνΡυέιγ)

Βολταίρος

1694-1778

Προσωπογραφία του Βολταίρου

Ο Φρανσουά Μαρί Αρουέ (François-Marie Arouet), ευρύτερα γνωστός με το ψευδώνυμο Βολταίρος (Voltaire), ήταν Γάλλος συγγραφέας, ιστορικός και φιλόσοφος, διάσημος για το πνεύμα του, τις επιθέσεις του εις βάρος της Καθολικής Εκκλησίας και την υπεράσπιση της ανεξιθρησκίας και της ελευθερίας του λόγου και του διαχωρισμού εκκλησίας και κράτους. Θεωρείται κεντρική μορφή και ενσάρκωση του Διαφωτισμού του 18ου αιώνα. Υπήρξε επίσης δοκιμιογράφος και κορυφαίος εκπρόσωπος του ντεϊσμού.

Διαφωνώ με ό,τι λες, αλλά
θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου
το δικαίωμά σου να το λες.

Ζαν Ζακ Ρουσσώ

1712- 1778

Προσωπογραφία του Ρουσσώ

Ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ (Jean-Jacques Rousseau) ήταν Ελβετός φιλόσοφος, συγγραφέας και συνθέτης του 18ου αιώνα. Οι πολιτικές ιδέες του Ρουσσώ επηρέασαν την ανάπτυξη της κομμουνιστικής και σοσιαλιστικής θεωρίας, του διεθνισμού και κατά την πρώτη περίοδο και την ιδεολογία του εθνικισμού.

Επιστροφή στη Φύση

Τζων Λοκ

1632 – 1704

Προσωπογραφία του Λοκ

Ο Τζων Λοκ (John Locke) ήταν Άγγλος φιλόσοφος και ιατρός, ο οποίος θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς στοχαστές του Διαφωτισμού και είναι ευρύτερα γνωστός ως ο Πατέρας του Κλασικού Φιλελευθερισμού. Ο Λοκ αποτελεί τον κύριο αντιπρόσωπο του αγγλικού κινήματος του εμπειρισμού. Ο Λοκ θεωρούσε ιδανική την αγωγή που συνδυάζει το φυσικό τρόπο ζωής, τη σωματική αγωγή και τη σκληραγωγία.

Ο σκοπός του νόμου δεν είναι
να καταργήσει ή να περιορίσει, αλλά να διαφυλάξει και
να μεγεθύνει την ελευθερία.

Μοντεσκιέ

1689-1755

Προσωπογραφία του Μοντεσκιέ

Ο Σαρλ Λουί ντε Σεκοντά, Βαρόνος της Μπρεντ και του Μοντεσκιέ (Charles-Louis de Secondat, Baron de La Brède et de Montesquieu) κοινώς γνωστός ως Μοντεσκιέ, ήταν Γάλλος συγγραφέας και φιλόσοφος του Διαφωτισμού. Η πολιτική και κοινωνική οργάνωση του σημερινού κόσμου βασίζεται ουσιαστικά στις φιλελεύθερες ιδέες του Μοντεσκιέ, και γι’ αυτό θεωρείται ως ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους της Ευρώπης.

 

 

Ελευθερία είναι το δικαίωμα
να κάνουμε ό,τι επιτρέπουν οι νόμοι.

Φυσικές Επιστήμες

 

 

 

Την εποχή του Διαφωτισμού αναπτύχθηκαν και οι φυσικές επιστήμες.

Αλεσάντρο Βόλτα

1745–1827

Ο Βόλτα εξηγεί στον Ναπολέοντα την «ηλεκτρική κολώνα» το 1801.
Ο Αλεσάντρο Βόλτα (Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Volta) ήταν Ιταλός φυσικός, ο οποίος έγινε κυρίως γνωστός για την εφεύρεση της ηλεκτρικής μπαταρίας το 1800.
Η ηλεκτρική κολώνα (μπαταρία) του Βόλτα.

Ισαάκ Νεύτων

1643–1727

Ο Ισαάκ Νεύτων (Isaac Newton, ορθή προφορά: Άιζακ Νιούτον) ήταν Άγγλος φυσικός, μαθηματικός, αστρονόμος, φιλόσοφος, αλχημιστής και θεολόγος. Θεωρείται πατέρας της Κλασικής Φυσικής, καθώς ξεκινώντας από τις παρατηρήσεις του Γαλιλαίου αλλά και τους νόμους του Κέπλερ για την κίνηση των πλανητών διατύπωσε τους τρεις νόμους της κίνησης και τον περισπούδαστο «νόμο της βαρύτητας» (που ο θρύλος αναφέρει πως αναζήτησε μετά από πτώση μήλου από μια μηλιά). Μεγάλης ιστορικής σημασίας υπήρξαν ακόμη οι μελέτες του σχετικά με τη φύση του φωτός καθώς επίσης και η καθοριστική συμβολή του στη θεμελίωση των σύγχρονων μαθηματικών.

Αντίγραφο του δεύτερου ανακλαστικού τηλεσκοπίου που παρουσίασε ο Νεύτωνας στη Βασιλική Εταιρεία το 1672. Περιγράφεται ως το καλύτερο από τα όργανα που κατασκεύασε ο Νεύτωνας.
Ισαάκ Νεύτων

 

 

Η φύση αρέσκεται στην απλότητα
και δεν αγαπάει τη μεγαλοπρέπεια
των περιττών αιτίων.

Βενιαμίν Φραγκλίνος

1706–1790

Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος και το διάσημο πείραμα με τον χαρταετό. Ο αετός είχε στο πλαίσιό του στερεωμένο ένα σύρμα που συνδεόταν μέσω βρεγμένου σπάγγου με ένα κλειδί, το οποίο κρατούσε ο Φραγκλίνος με μια μεταξωτή κορδέλα. Το αιχμηρο μεταλλικό έλασμα πρόσφερε ένα αρκετά ισχυρό ηλεκτρικό πεδίο, ικανό να έλξει το ρεύμα. Η μεταξωτή κορδέλα μόνωνε το έλασμα από τον υγρό αγώγιμο σπάγγο. Το κλειδί προσέφερε μερικές αιχμές για ορατές εκφορτίσεις του ρεύματος ηλεκτρονίων που κατέβαιναν από τον σπάγγο. Έτσι, με το εξαιρετικά επικίνδυνο αυτό πείραμα, κατάφερε να αφαιρέσει το “ηλεκτρικό πυρ” από τα σύννεφα και να το κατευθύνει στο έδαφος και να θεμελιώσει την ιδέα για το αλεξικέραυνο.

Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος (Benjamin Franklin, Μπέντζαμιν Φράνκλιν) ήταν ένας από τους ιδρυτές των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Αξιόλογα πολυμαθής, ο Φραγκλίνος ήταν διακεκριμένος συγγραφέας και τυπογράφος, θεωρητικός της πολιτικής, πολιτικός, επιστήμων, εφευρέτης, κοινωνικός ακτιβιστής, στρατιωτικός και διπλωμάτης. Με την ιδιότητα του επιστήμονα, αποτέλεσε σημαντική μορφή του Διαφωτισμού και της ιστορίας της φυσικής για τις ανακαλύψεις και τις θεωρίες του αναφορικά με τον ηλεκτρισμό – εφηύρε το αλεξικέραυνο, αφού διαπίστωσε την ηλεκτρική φύση του κεραυνού.

Λογοτεχνία - Μουσική

 

 

 

Ροβινσώνας Κρούσος

του Ντανιέλ Ντεφόε

1719

Ο Ντάνιελ Ντεφόε (Daniel Defoe,1660-1731) ήταν Άγγλος επιχειρηματίας, συγγραφέας, δημοσιογράφος και φυλλαδιογράφος, ο οποίος έγινε διάσημος από το μυθιστόρημά του Ροβινσώνας Κρούσος. Υπήρξε ένας από τους θεμελιωτές του αγγλικού μυθιστορήματος. Ήταν παραγωγικός και ευέλικτος συγγραφέας, καθώς έγραψε περισσότερα από 500 βιβλία, φυλλάδια και άρθρα πάνω σε διάφορα θέματα.

Ο Ροβινσώνας Κρούσος (Robinson Crusoe) είναι μυθιστόρημα το οποίο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1719. Επιστολικό, εξομολογητικό και διδακτικό στη μορφή του, το βιβλίο είναι μία φανταστική αυτοβιογραφία του ομώνυμου χαρακτήρα -ενός ναυαγού που πέρασε 28 χρόνια σε ένα απομακρυσμένο τροπικό νησί κοντά στο Τρινιντάντ, αντιμετωπίζοντας κανίβαλους, αιχμαλώτους και στασιαστές πριν διασωθεί.

Τίτλος του βιβλίου: Η Ζωή και οι Παράξενες Εκπληκτικές Περιπέτειες του Ροβινσώνα Κρούσου, από την Υόρκη, Ναυτικού: Που Έζησε Οκτώ και Είκοσι Έτη, ολομόναχος σ’ ένα ακατοίκητο Νησί στις Ακτές της Αμερικής, κοντά στις Εκβολές του Μεγάλου Ποταμού Ορινόκου, έχοντας βρεθεί στην Ακτή από Ναυάγιο, όπου όλοι οι Άνδρες έχασαν τη ζωή τους εκτός από τον ίδιο. Με Μία Περιγραφή του πώς τελικά παραδόθηκε περιέργως από Πειρατές.
Στην εικόνα, ελληνική έκδοση του βιβλίου.

Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ

του Τζόναθαν Σουΐφτ

1726 / 1735

 Τα Ταξίδια του Γκιούλιβερ (Gulliver’s Travels‎, πλήρης τίτλος: Travels into several Remote Nations of the World. In four parts. By Lemuel Gulliver, first a Surgeon, and then a Captain of several Ships = Ταξίδια σε αρκετές Μακρινές Χώρες του Κόσμου. Σε τέσσερα μέρη. Του Λεμουέλ Γκιούλιβερ, πρώτα Χειρουργός και μετά Καπετάνιος αρκετών Πλοίων), είναι ένα μυθιστόρημα φαντασίας του Ιρλανδού συγγραφέα και κληρικού Τζόναθαν Σουίφτ, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1726 και σε βελτιωμένη εκδοχή το 1735. Το έργο είναι τόσο μια σάτιρα για την ανθρώπινη φύση, όσο και μια παρωδία του είδους των «ταξιδιωτικών ιστοριών». Είναι το γνωστότερο διεθνώς έργο του Σουίφτ και θεωρείται ένα κλασικό έργο της Αγγλικής λογοτεχνίας.

Μότσαρτ

1756-1791

Πίνακας που εικονίζει τον Μότσαρτ σε παιδική ηλικία να παίζει πιάνο. Στην ηλικία των πέντε ετών, συνέθετε ήδη μικρά κομμάτια, τα οποία έπαιζε στον πατέρα του, ο οποίος τα κατέγραφε.

Ο Μότσαρτ υπήρξε ένα από τους κορυφαίους συνθέτες όλων των εποχών. Το πλήρες όνομά του είναι Γιοχάνες Κρισόστομους Βολφγκάνγκους Τεόφιλους (Αμαντέους) Μότσαρτ [Wolfgang Amadeus Mozart] και γεννήθηκε το 1756 στο Ζάλτσμπουργκ, τμήμα τότε της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους και σήμερα της Αυστρίας. Ήταν γιος του συνθέτη Λεοπόλδου Μότσαρτ και της Άννας Μαρίας Περτλ.

Μπαχ

1685-1750

O Γερμανός συνθέτης Μπαχ (Johann Sebastian Bach) θεωρείται από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες στην ιστορία της μουσικής, καθώς του αναγνωρίζεται ότι τελειοποίησε την πολυφωνία και καθιέρωσε ουσιαστικά το τονικό σύστημα, πάνω στο οποίο στηρίζεται το οικοδόμημα της λεγόμενης Δυτικής Μουσικής. Στην εποχή του θαυμαζόταν ως ένας εξέχων οργανίστας, τσεμπαλίστας και κατασκευαστής οργάνων, όχι όμως ως συνθέτης, καθότι εθεωρείτο παρωχημένος. Η αναγνώρισή του άρχισε μετά το 1800 πρώτα στην πατρίδα του και μετά σε όλον τον κόσμο. Ο Μπαχ είναι δημιουργός μεγαλόπνοων έργων εκκλησιαστικής και κοσμικής μουσικής. Υπήρξε πολύ μορφωμένος και καλλιεργημένος και ως χαρακτήρας ακέραιος και τίμιος, αλλά καθόλου φιλόδοξος, ήταν επίσης ένας συνειδητός οικογενειάρχης.
Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ

© Δημήτρης Γαρουφαλής, 2023

Άδεια Creative Commons
Το παρόν χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .