Ας αφηγηθούμε μια ιστορία!
Η Ιστορία είναι αφήγηση. Αντικείμενο της αφήγησης είναι η εξιστόρηση, με μιαν ορισμένη σειρά, συμβάντων που μεταβάλλουν μια αρχική κατάσταση πραγμάτων ή ενεργειών, πράξεων που σκόπιμα διαπράττονται από τους “ήρωες” μιας ιστορίας. Είναι φανερό ότι η αφήγηση είναι “τέχνη” του χρόνου. Η Ιστορία είναι η αφήγηση του συνεχούς στον χρόνο, με εφόδιο τη μνήμη. Η επερχόμενη κριτική σκέψη επέρχεται να δράσει σε αυτό το προϋπάρχον περιβάλλον της μνήμης, της θύμισης, και της αντίληψης της συνέχειας των ιστορικών γεγονότων.
Βασικές αρχές και στοιχεία
μιας συναρπαστικής ιστορικής αφήγησης
Πως μπορούμε όμως να διδάξουμε επιτυχημένα Ιστορία; Πρέπει να μπορούμε να αφηγηθούμε μια “ιστορία”! Μια “ιστορία” … με “σάρκα και οστά”. Η αφήγηση μιας ιστορίας προϋποθέτει αρχικά την ύπαρξη αφηγητή και ακροατή. Περιλαμβάνει μια πλοκή με αρχή, μέση, τέλος και ελκυστικό περιεχόμενο. Ο αναγνώστης/ακροατής, για να μπορεί να παρακολουθήσει την αφήγηση, χρειάζεται να “πειστεί”, να ταυτιστεί με τους ήρωες της αφήγησης, να μπορεί να “ακούσει” τις σκέψεις τους, τις επιλογές τους, να συμφωνήσει μαζί τους ή να τους αμφισβητήσει. Κάθε αφήγηση χρειάζεται να περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία: σαφή προσανατολισμό, δομή, “περιπέτεια”, αξιολόγηση πράξεων και ιδεών, λύση προβλημάτων που διαχρονικά απασχολούν την ανθρώπινη ύπαρξη, και, τέλος, κατάληξη.
Πώς αφηγούνται οι άνθρωποι μεταξύ τους ιστορίες στην καθημερινή τους ζωή;
Dim. Gar.
Προσανατολισμός
Δίνονται πληροφορίες για τον χρόνο, τον χώρο, τα δρώντα πρόσωπα (“ήρωες”) καθώς και για την προϋπάρχουσαν κατάσταση κατά την οποία εκκινεί η αφήγηση.
Περιπέτεια
Είναι το θεμελιώδες συστατικό μιας αφήγησης. Συνήθως ολοκληρώνεται σε ένα αποτέλεσμα, μια έκβαση, η οποία όμως δεν είναι πάντοτε εύκολο να προσδιοριστεί χωρίς την εξέταση του νοήματος των προτάσεων.
Αξιολόγηση
Είναι η κρίση του αφηγητή για το νόημα της ιστορίας, η πιο φανερή παρέμβασή του στα δρώμενα.
Λύση
Ακολουθεί την αξιολόγηση ή συμπίπτει με αυτήν.
Κατάληξη
Ορισμένες φορές η αφήγηση κλείνει με στερεότυπες καταληκτικές φράσεις (καταλήξεις) που παραπέμπουν στην αρχή της ιστορίας.
Συζήτηση – Αναδιατύπωση
Κριτικές θέσεις και απόπειρες αναδιατύπωσης γεγονότων με προτάσεις για εναλλακτικές πρωτοβουλίες ή ενέργειες των δρώντων υποκειμένων της ιστορικής αφήγησης (το “αν δεν είχε γίνει έτσι”).
Η γοητεία του “πιπεράτου”
στην ιστορική αφήγηση
Ο εκάστοτε αφηγητής καλείται, προκειμένου να έλξει και να διατηρήσει την προσοχή του ακροατή / αναγνώστη, να επιλέξει στοιχεία ή στιγμιότυπα της ιστορικής αφήγησης τα οποία είναι ικανά να διεγείρουν το ενδιαφέρον του, να τον “ξαφνιάσουν”, και να προκαλέσουν, ει δυνατόν, “απορία” και “ερωτηματικά” για το τι πρόκειται να ακολουθήσει.
Το «νόστιμον ήμαρ»
της Ιστορίας
Σημασιολογικές σχέσεις μιας αφήγησης …
Αιτιότητα
Η αιτιότητα εκφράζεται με συνδέσμους όπως επειδή, αφού, καθώς, ενώ, έτσι κλπ.
Χρονική Συνάφεια
Η χρονική συνάφεια εκφράζεται με χρονικά επιρρήματα όπως ύστερα, μετά, πριν, εν τω μεταξύ, στη διάρκεια κλπ.
Συμφραζόμενα
Είδος Ακροατηρίου / Αναγνωστών
Η φιλοσοφίας μας
για τη διδασκαλία
της Ιστορίας
Είναι γενική διαπίστωση ότι η διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης είναι μια δυσάρεστη εμπειρία για τους μαθητές. Το μάθημα έχει καταστεί χρόνια τώρα αποθητικό, κάνοντας τους μαθητές να τρέφουν πολύ αρνητικά συναισθήματα για την Ιστορία γενικά.
Πιστεύουμε ότι στη διαμόρφωση της παραπάνω κατάστασης, έχει μεγάλη ευθύνη ο τρόπος διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας. Το μάθημα από μια γοητευτική και διδακτική μελέτη του ιστορικού παρελθόντος, έχει καταντήσει πραγματικός εφιάλτης για μαθητές και μαθήτριες, που προβάλλουν συαθερά μια άρνηση για απώθηση για το μάθημα, φέρνοντας τους εκπαιδευτικούς συχνά σε απορία και αδιέξοδο.
Η αιτία αυτής αυτής της αρνητικής και άκρως ανησυχητικής εξέλιξης είναι το γεγονός ότι η Ιστορία έχει απωλέσει κατά τις τελευταίες δεκατίες τον βασικό της χαρακτήρα, αυτόν της αφήγησης.
Η πρώτη εμφάνιση της τεχνικής της αφήγησης χρονολογείται από τα πρώτα βήματα της ανθρωπότητας και ιστορικά αποτελεί την πρώτη απόπειρα προφορικής διατύπωσης μιας ιστορίας. Βασικές μορφές αφήγησης αποτέλεσαν οι μύθοι, με κύριο στόχο να μεταδώσουν σημαντικά γεγονότα, να δοξάσουν κάποιον ήρωα, ή να αναδείξουν πρότυπα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Αρκεί να θυμηθούμε την Ελληνική Μυθολογία (όπως και άλλων πολιτισμών), αλλά και μετέπειτα τις παραβολές του Χριστού, τους μύθους του Αισώπου κ.α. που στόχευαν στην μεταβίβαση γνώσεων και αξιών, με τρόπο που κέντριζε το ενδιαφέρον των ακροατών και τους δραστηριοποιούσε οπτικοακουστικά.
Όχι τυχαία λοιπόν, η Αφήγηση έχει οριστεί ως η αλληλεπιδραστική τέχνη της χρήσης λέξεων και δράσεων για την αναπαράσταση των στοιχείων και των εικόνων μιας ιστορίας, με τρόπο που να κεντρίζει τη φαντασία του ακροατή.
Τα αποτελέσματα της χρήσης ιστοριών, μέσα από έρευνες της Ψυχολογίας τα τελευταία χρόνια, έχουν επανειλημμένως δείξει ότι οι στάσεις, οι αξίες, οι προσδοκίες και οι φόβοι ενός ανθρώπου επηρεάζονται έντονα από μία ιστορία. Οι άνθρωποι είμαστε λογικά αλλά παράλληλα έντονα συναισθηματικά όντα, με αποτέλεσμα πολλές φορές να παρακινούμαστε από συναισθήματα και όχι από απλά δεδομένα ή γεγονότα. Ας σκεφτούμε πότε μια παρουσίαση, μια διάλεξη ή ακόμα και μια απλή ανάρτηση κέντρισε περισσότερο το ενδιαφέρον μας. Όταν ο ομιλητής ανέφερε απλά δεδομένα ή όταν τα παρουσίασε με την χρήση μιας ιστορίας?! Σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι ο δεύτερος και η χρήση ιστοριών αποτελεί την περισσότερο πειστική και ισχυρή επικοινωνιακή μέθοδο.
Πρόσφατα Μαθήματα
Μαθήματα Ιστορίας που έχουν αναρτηθεί στην Ψηφιακή Αίθουσα
1.2γ Ο μυκηναϊκός πολιτισμός – Η εξάπλωση – Η παρακμή
1.2γ Ο μυκηναϊκός πολιτισμός Η εξάπλωση - Η παρακμή Μέχρι τα μέσα του 15ου αι. π.Χ. ηγετικό ρόλο στο Αιγαίο έπαιζαν οι Κρήτες. Ωστόσο, στα τέλη του ίδιου αιώνα οι Μυκηναίοι Έλληνες κυριάρχησαν στην Κρήτη και κατέλαβαν την Κνωσό. Εκτόπισαν από το Αιγαίο τους Κρήτες...
1.2β Ο μυκηναϊκός πολιτισμός – Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση
1.2β Ο μυκηναϊκός πολιτισμός Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση Την κλειστή αγροτική οικονομία των οικισμών της μέσης εποχής του χαλκού ακολούθησε, όπως φαίνεται, μια μορφή οικονομικών σχέσεων βασισμένη στο εμπόριο. Το χρυσό...
1.2 Ο μυκηναϊκός πολιτισμός: Η χώρα – Οι πηγές
1.2α Ο μυκηναϊκός πολιτισμός Η χώρα - Οι πηγές Στην ηπειρωτική Ελλάδα κατά την ύστερη Εποχή του Χαλκού (1600-1100 π.Χ.) διαμορφώθηκε ο μυκηναϊκός πολιτισμός, όπως ονομάστηκε από τους ερευνητές, γιατί το σπουδαιότερο κέντρο του ήταν οι Μυκήνες (η «πολύχρυσος...