1.2 Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός
Μέρος Πρώτο
Η χώρα – Οι πηγές
Στην ηπειρωτική Ελλάδα κατά την ύστερη Εποχή του Χαλκού (1600-1100 π.Χ.) διαμορφώθηκε ο μυκηναϊκός πολιτισμός, όπως ονομάστηκε από τους ερευνητές, γιατί το σπουδαιότερο κέντρο του ήταν οι Μυκήνες (η «πολύχρυσος Μυκήνη», όπως αναφέρεται στα ομηρικά έπη).
Οι ανακαλύψεις του Σλήμαν στην Τροία και στις Μυκήνες βοήθησαν να καθιερωθεί ένα ιστορικό υπόβαθρο για τις ιστορίες και τους μύθους που τραγούδησε ο Όμηρος, μύθοι που γοήτευσαν τον Σλήμαν από την παιδική του ηλικία.
Δομή μαθήματος
- Η χώρα
- Οι πηγές
Η χώρα
Χάρτης έκτασης του μυκηναϊκού πολιτισμού
Τα σπουδαιότερα κέντρα του μυκηναϊκού κόσμου ήταν οι Μυκήνες, το Άργος,
η Τίρυνθα στην Αργολίδα, η Πύλος στη Μεσσηνία, οι Αμύκλες στη Λακωνία,
ο Ορχομενός, η Θήβα και ο Γλας στη Βοιωτία, η Αθήνα, η Ελευσίνα, ο Μαραθώνας
στην Αττική και η Ιωλκός στη Θεσσαλία.
Εισαγωγικό βίντεο
Μυκηναϊκός Πολιτισμός – 1 [εκπαιδευτική τηλεόραση]
Τα ελληνικά
φύλα
Ο πολιτισμός αυτός ήταν δημιούργημα ελληνικών φύλων, γνωστών με ποικίλα ονόματα από τις πηγές:
Αχαιοί
Δαναοί
Ίωνες
Αργείοι
Έλληνες (στη Θεσσαλία)
κ.ά.
Στη συνέχεια εξαπλώθηκαν στον αιγαιακό χώρο, στα νησιά, την Κρήτη και στις ακτές της Μ. Ασίας.
Την περίοδο της μεγάλης ακμής ξεπέρασαν τα όρια του Αιγαίου και εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο και στις ανατολικές ακτές της Μεσογείου.
Η Εποχή των Λακκοειδών Τάφων
και η αρχή του Μυκηναϊκού πολιτισμού
Η εποχή που προηγήθηκε της εμφάνισης του μυκηναϊκού πολιτισμού ονομάζεται Μεσοελλαδική εποχή (ΜΕ: 2000/1900 – 1600 π.Χ.).
Αυτό που χαρακτηρίζει τη ΜΕ είναι η πενία, που αντικατοπτρίζεται κυρίως στα ευρήματα των τάφων,
όπου είναι χαρακτηριστική η σπανιότητα πολύτιμων και αξιόλογων αντικειμένων, ιδιαίτερα χρυσών και χάλκινων.
Ωστόσο, η επόμενη περίοδος, γνωστή ως Ύστερη Εποχή του Χαλκού ή Μυκηναϊκή (1600-1100 π.Χ.), αποτελεί ιστορική φυσιολογική εξέλιξη του λεγόμενου Μεσοελλαδικού πολιτισμού. Το μόνο παράδοξο είναι η αιφνίδια εμφάνιση του χρυσού των λακκοειδών τάφων των Μυκηνών και άλλων περιοχών (Περιστεριάς κ.ά.).
Ο πληθυσμός παρέμεινε ομοιογενής καθ’ όλη τη διάρκεια της πρώιμης Μυκηναϊκής περιόδου και δεν σημειώθηκε σημαντική μετακίνηση φύλων.
Υστεροελλαδική ή Μυκηναϊκή Εποχή (1600-1100 π.Χ.)
Κατοίκηση σε λόφους και πλαγιές…
Η ακρόπολη των Μυκηνών.
Η ακρόπολη των Μυκηνών.
Τα περισσότερα κέντρα είχαν ιδρυθεί σε επιλεγμένες θέσεις οι οποίες διευκόλυναν την εποπτεία μεγάλης σε έκταση περιοχής.
Η ίδρυσή τους συνδυαζόταν στις περισσότερες περιπτώσεις με την κατασκευή ανακτόρου και ισχυρής οχύρωσης.
Οι πηγές
Τις πρώτες πληροφορίες για το μυκηναϊκό κόσμο είχαμε από τα ομηρικά έπη (Ιλιάδα και Οδύσσεια).
Μέχρι τον 19ο αιώνα όμως οι ιστορικοί και οι ερευνητές πίστευαν ότι τα πρόσωπα και γενικότερα η εικόνα της ζωής που παρουσίαζαν τα έπη ήταν δημιουργήματα της φαντασίας του Ομήρου.
Προτομή του Ομήρου.
Απόσπασμα της Ιλιάδας από βυζαντινό χειρόγραφο.
Ερρίκος Σλήμαν
Οι διηγήσεις του απέκτησαν ιστορική υπόσταση, όταν ένας πλούσιος Γερμανός έμπορος, ο Heinrich Schliemann (Ερρίκος Σλήμαν), έκανε τις πρώτες ανασκαφές στις Μυκήνες (1876) και στην Τροία.
Ανασκαφές του Ερρίκου Σλήμαν στις Μυκήνες.
Ερρίκος Σλήμαν
Ο Μ. Βέντρις και η αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β γραφής
Αποκορύφωμα όλων των ερευνών που αφορούν το μυκηναϊκό πολιτισμό ήταν η αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β γραφής από τον Μ. Βέντρις (Μ. Ventris) και τον Τζ. Τσάντγουικ (J. Chadwick) (1952).
Πινακίδες Γραμμικής Β γραφής.
Μ. Βέντρις
Τζ. Τσάντγουικ
Τι ήταν η Γραμμική Β γραφή;
Η Γραμμική Β ήταν συλλαβικό αλφάβητο που αποτέλεσε
την πρώτη γραφή της ελληνικής γλώσσας. Προέρχεται
από την προγενέστερη Γραμμική Α και χρησιμοποιήθηκε
κατά τη Μυκηναϊκή Περίοδο, από τον 17ο ως τον 13ο αι. π.Χ.,
κυρίως για την τήρηση λογιστικών αρχείων στα ανάκτορα.
Η παλαιότερη γραφή στην Μυκηναϊκή γλώσσα
που έχει ανακαλυφθεί χρονολογείται γύρω στον 15ο αιώνα π.Χ.
άνδρας, γυναίκα, τροχός, αμφορέας, κρασί, ελαιόλαδο.
Ανακαλύφθηκε στις αρχές του εικοστού αιώνα στην Κνωσό
από τον Άρθουρ Έβανς, που την ονόμασε έτσι επειδή χρησιμοποιούσε γραμμικούς χαρακτήρες (και όχι εικονιστικούς, όπως η μινωική ιερογλυφική γραφή) χαραγμένους σε πήλινες πινακίδες. Διέφερε όμως
από μια πρωιμότερη παρόμοια γραφή, τη Γραμμική Α, που βρέθηκε επίσης στην Κνωσό και στη νότια Κρήτη. Πήλινες πινακίδες με Γραμμική Β γραφή βρέθηκαν αργότερα στο μυκηναϊκό ανάκτορο της Πύλου
στη Μεσσηνία και σε άλλες θέσεις της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Η αρχαιότερη πινακίδα Γραμμικής Β χρονολογείται γύρω στα 1450 π.Χ. και βρέθηκε το 2010 στο μυκηναϊκό ανάκτορο που ανακαλύφθηκε στην Ίκλαινα Μεσσηνίας από τον καθηγητή Μιχάλη Κοσμόπουλο. Συνεπώς η πινακίδα αυτή είναι 100 χρόνια παλαιότερη από ό,τι πιστεύαμε έως σήμερα! Μέχρι σήµερα η παλαιότερη πινακίδα Γραµµικής Β’ χρονολογούνταν γύρω στο 1350 π.Χ. από τις Μυκήνες.
Στη µια της όψη αναφέρεται
η παρασκευή και πιθανώς
η συναρµολόγηση αντικειµένων,
ενώ στη δεύτερη όψη υπάρχει κατάλογος ανδρών.
στην Ίκλαινα Μεσσηνίας.
Ο Βέντρις διαβάζει πινακίδα Γραμμικής Β γραφής.
Μεταγραφή πινακίδας Γραμμικής Β γραφής.
Πινακίδα Γραμμικής Β γραφής.
Η ανάγνωση των πινακίδων που βρέθηκαν στην Πύλο, στην Κνωσό, στις Μυκήνες και στη Θήβα έδειξε ότι η γραμμική Β΄ είναι συλλαβική γραφή.
Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι επικύρωσε την ελληνικότητα του μυκηναϊκού πολιτισμού. Αποδείχθηκε ότι τα σύμβολά της αποδίδουν λέξεις της ελληνικής γλώσσας.
Αποδίδουν στην πραγματικότητα μια πρώιμη μορφή της ελληνικής γλώσσας, αρχαιότερη και από εκείνη των ομηρικών επών.
Περισσότερο διάβασμα
Δημήτρης Γαρουφαλής, “Michael Ventris: Ο άνθρωπος που έφερε την ιστορία τής Ελληνικής γλώσσας από τον 8ο στον 15ο αι. π.Χ.“, Περιοδικό Θέματα Αρχαιολογίας 4.2, 2020.
John Chadwick, Γραμμική Β. Η πρώτη ελληνική γραφή, εκδόσεις Κακουλίδη, Αθήνα χ.χ.
John Chadwick, Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 1999.
Robert Drews, Η έλευση των Ελλήνων, εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 1997.
Γεώργιος Κορρές, Ελλαδικοί Πολιτισμοί, Αθήναι 1985.
© Μαθαίνοντας Ιστορία | learninghistory.gr | 2024
Το παρόν χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .
Αναρτήσεις για τον Μυκηναϊκό πολιτισμό
Μυκήνες Ιστορία και Μύθοι
Μυκήνες Ιστορία και Μύθοι ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΜΙΛΟΥΝΓεώργιος ΜυλωνάςΟ Γεώργιος Μυλωνάς (1898-1988) ήταν αρχαιολόγος με διεθνή αναγνώριση, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Washington του St. Louis στις ΗΠΑ, επίτιμος τακτικός καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και...
Η εποχή των Λακκοειδών Τάφων – Ταφικός Κύκλος Α Μυκηνών
Η εποχήτων Λακκοειδών Τάφων ΤΑΦΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Α ΜΥΚΗΝΩΝ Η εποχή των Λακκοειδών Τάφων υπήρξε μια περίοδος της πρώιμης Ιστορίας των Μυκηναίων Ελλήνων κατά την οποία ευκίνητοι, εξαιρετικά εκπαιδευμένοι στρατιώτες αναζητούσαν παντού νέες ισχυρές θέσεις. Πρόκειται για...
1.2δ Μυκηναίοι Έλληνες – Ο πολιτισμός
1.2 Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός Μέρος Τέταρτο Ο πολιτισμός Ο μυκηναϊκός κόσμος, αν και ήταν διασπασμένος, παρουσιάζει ωστόσο ενοποιητικά χαρακτηριστικά τα οποία επιβεβαιώνουν την πολιτιστική του συνοχή. Από το 1400 π.Χ. είναι τέτοια η πολιτιστική ομοιογένεια του...
1.2γ Ο μυκηναϊκός πολιτισμός – Η εξάπλωση – Η παρακμή
1.2 Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός Μέρος Τρίτο Η εξάπλωση - Η παρακμή Μέχρι τα μέσα του 15ου αι. π.Χ. ηγετικό ρόλο στο Αιγαίο διαδραμάτιζαν οι Κρήτες. Ωστόσο, στα τέλη του ίδιου αιώνα οι Μυκηναίοι Έλληνες κυριάρχησαν στην Κρήτη και κατέλαβαν την Κνωσό. Εκτόπισαν από το...
1.2β Ο μυκηναϊκός πολιτισμός – Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση
1.2 Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός Μέρος Δεύτερο Οικονομική, κοινωνικήκαι πολιτική οργάνωση Την κλειστή αγροτική οικονομία των οικισμών της μέσης εποχής του χαλκού (Μεσοελλαδικής εποχής, 2000 - 1680 π.Χ.) ακολούθησε, όπως φαίνεται, μια μορφή οικονομικών σχέσεων βασισμένη στο...